Tiểu phẩm: KHI CÂY ĐÒN XÓC LÊN TIẾNG

                                                                                                       (Tiểu phẩm)                      

                                CÂY ĐÒN XÓC LÊN TIẾNG

        Kể từ khoa học phát triển ảnh hưởng sâu vào ngành nông nghiệp, tiếng máy reo vang trên đồng thì đôi vai người nông dân cũng đỡ vất vả nhiều. Bởi thế mà cây đòn xóc gần như nghỉ ngơi hẳn, có nhà thì bỏ đi, có nhà thì gát nó lên giàn cất nông cụ làm vật kỉ niệm hoặc phòng khi cần đến.  

        Nằm trên giàn nghe câu chuyện rôm rả, có chút bộc lộ lời lẽ bất bình giữa chủ nhà và khách thân về một ai đó, đòn xóc cũng suy nghĩ lắm. Chuyện rằng: Hôm trước ông Dùi đến nhà chú Hai chơi, khơi chuyện ông Lành ở cuối xóm, nhà nghèo, thiếu thốn mà cho con ăn học đứa nào cũng đến tú tài. Tuy chú Hai được cái làm lụng có của ăn của để nhưng con cái thì không học hành đỗ đạt cao. Thế nhưng chú không hề ghen tị mà thật lòng khâm phục ông Lành về hào con nên có thêm lời: “Nhà ông Lành khó khăn lắm, vài năm trước đây nhà ông còn vách đất và chưa mắc được điện thắp sáng, ông thì quanh năm vất vả, thật tội nghiệp. Mà cũng chưa gặp may cho ông, đứa con đầu nghe đâu tốt nghiệp cử nhân tổng hợp khoa lịch sử, chưa xin việc được, cháu ấy phải đi làm trái nghề trong nam, lương còn thấp, chưa giúp được gì cho đứa út vừa đậu vào đại học ”.

     Ông Dùi gật đầu ậm ừ khi nghe chú Hai nói, sau đó uống trà tán gẫu rồi ra về.       

     Hôm vừa rồi gặp ông Lành trong bữa cỗ, chú Hai thì vồn vã chào, hỏi thăm con cái, còn ông Lành thì lạnh nhạt trả lời chiếu lệ. Thấy lạ với những lần gặp trước đây nên chú Hai bình tĩnh gạn hỏi. Ban đầu ông không nói gì, nhưng rốt cuộc cũng bộc lộ bản tính thật thà, trách chú Hai khinh ông nghèo, cho con học chi cho lắm, học lịch sử thì làm gì có nhiều tiền. Chú Hai ngã lẽ ra từ việc ông Dùi hỏi mua cái chum xưa mà chú Hai không bán, bởi đồ vật đó chú còn đang cần dùng, do không thoả ý nên ông Dùi châm lời khích bát.

 “Thật là thứ đòn xóc nhọn hai đầu”; người khách của chú Hai bực mình buộc miệng nói to.

        Đòn xóc thấy vô cớ đụng chạm đến mình nên lên tiếng:“Các vị là nông dân mà quên tôi sao? Thử hỏi ông gánh bao nhiêu sào rơm rạ, bao nhiêu mẫu mía; đường rừng còn dùng tôi gánh củi về làm chất đốt nấu ăn,…vậy mà lại bảo “cái thứ đòn xóc nhọn hai đầu”, có oan cho tôi không thì bảo?

         Chú Hai và người khách ngưng vội chén trà bởi lần đầu tiên nghe lời nói của kỉ vật nhà nông. Giữa lúc bất ngờ, chú Hai đang tìm lời giải bày thì ông khách đứng dậy tâm sự với đòn xóc:“Anh là cây đòn xóc, bạn của chúng tôi từ thời gian khó mãi đến bây giờ, anh nhọn hai đầu là để giúp nhà nông làm bao điều hữu ích. Còn người chúng tôi trách kia họ lại có “tính đòn xóc” giỏi “nói thọc” hai đầu. Thôi đừng buồn anh cây đòn xóc nhé!

        

         

       

Văn: THẠCH NHAM SƠN THỦY HỮU TÌNH

Bùi Văn Tạo

               THẠCH NHAM SƠN THUỶ HỮU TÌNH          

       

        Quảng Ngãi được nhiều nơi biết đến bởi truyền thống lịch sử, truyền thống văn hoá và những cảnh đẹp thiên nhiên. Sau ngày thống nhất đất nước, tính đến nay đã có khá nhiều công trình kiến tạo mới trên các lĩnh vực công nông nghiệp, giao thông, văn hoá, thể thao, du lịch,…phục vụ dân sinh và góp sức tô bồi thêm vẻ đẹp cho quê hương. Công trình thuỷ lợi Thạch Nham, hồ chứa nước, đập tràn,…mang dáng dấp vẻ đẹp sơn thuỷ hữu tình.

        Ngược dòng Trà Giang về phía thượng nguồn, qua các thắng cảnh Long Đầu Hí Thuỷ, Hà Nhai Vãn Độ, và những cồn bãi nên thơ đến nơi giáp ranh ba huyện Sơn Hà, Sơn Tịnh và Tư Nghĩa ta gặp công trình thuỷ nông Thạch Nham. Đập nước ngăn dòng sông Trà hợp với thế núi tạo nên một hồ nước lớn, dung lượng có thể tưới cho 50 ngàn héc ta đất nông nghiệp thuộc các huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh, Nghĩa Hành, Tư Nghĩa, Thành phố Quảng Ngãi, Mộ Đức, Đức Phổ. Toàn bộ lòng hồ chính là đoạn sông dài từ xã Sơn Nham đến Sơn Linh, Sơn Giang,…huyện Sơn Hà. Phía bắc, dãy núi Đá Vách ( người địa phương thường gọi) dựng thẳng, phía nam là vùng đất bãi rồi đến đồi núi chập chùng. Đập tràn nối liền nơi nhô ra của hai mõm núi vững chắc ở hai bờ. Cung cấp nước cho hồ là vùng rừng núi các xã thuộc huyện Sơn Hà, Sơn Tây, Ba Tơ, Trà Bồng. Hai tuyến kênh chính hai bên đập dẫn nước về đồng bằng nam, bắc tỉnh, nó cần mẫn như mạch máu và thân thiết như tình quê xứ Quảng. Phong cảnh Thạch Nham mỗi mùa một vẻ. Mùa xuân, hồ nước trong xanh êm ả, trên bờ núi đồi khoe sắc tươi non. Xa xa, hoa rừng và chim thi nhau trổ tài. Tiếng chim thì lanh lảnh còn hoa thi sắc thắm. Mùa hạ, mùa thu, những buổi chiều về nếu là những ngày trong trẻo, mây trắng bình yên lướt qua mặt hồ rồi theo dòng nước trôi về những cánh đồng xa. Còn những chiều giông gió, hồ nước sục sôi bởi muôn ngàn con suối to nhỏ đổ về và mây như ôm lấy mặt hồ. Khi mùa đông bão lũ kéo đến, người xem tha hồ mà chứng kiến cảnh dòng nước vượt đập tràn, cống xả, tung bụi nước mù mịt một vùng rồi hối hả trôi về phía miền xuôi. Hai đầu đập tràn là hai tháp nhà cao, hệ thống van đóng mở nước theo sự điều khiển của con người. Nơi đây có hai công viên nhỏ nhưng đẹp, là chỗ ở của đội bảo vệ đập, du khách có thể tham quan, sinh hoạt dã ngoại, ngắm hồ nước, đập nước theo hướng dẫn của người quản lý. Thú vị nhất là những ngày đẹp trời, vượt qua đèo Bẻ Lá, theo con đường bộ phía nam hồ đi về phía Sơn Nham mà ngắm nhìn cảnh bình minh hay hoàng hôn sông núi. Hoặc giả, bơi thuyền ngược dòng lên các xã vùng cao Sơn Linh, Sơn Giang hay xa hơn nữa…Thuyền đi chầm chậm, có lúc qua ghềnh, người ngắm cảnh sắc núi đồi, nghe tiếng chim gọi bạn và xem hoa rừng đua nở, nhất là vào mùa xuân. Ấn tượng cuộc sống vùng cao hiện lên trên nương rẫy, trên bản làng màu ngói mới, trên nếp nhà sàn còn lại ít ỏi của người dân tộc. Nếu là dịp vào mùa phát rẫy, mùa cơm mới hay khi làng có lễ hội thì rộn ràng tiếng chiêng, lúc ầm uông, lúc thì thụp vang vang vách núi. Còn đứng bên đập nước nhìn về phía hạ lưu, lòng sông là bãi đá, to nhỏ đủ kích cở. Một chiếc cầu mà người ta thường gọi là cầu chìm, vì nó cách mặt nước không cao lắm, là chiếc cầu bắt qua sông Trà trên tuyến đường nối liền trung tâm tỉnh lên các xã phía tây huyện Tư Nghĩa , Sơn Tịnh, Sơn Hà.

          Ngày nghỉ cuối tuần, ngày lễ thường có đoàn tham quan của các cơ quan, dân chúng hay học sinh các nơi đến đầu mối Thạch Nham, ngắm phong cảnh, chụp hình lưu niệm, hoặc nghỉ ngơi trong ngày…Đây là dịp để mọi người cảm nhận những đổi thay đáng kể của nông nghiệp Quảng Ngãi trong sự phát triển chung của tỉnh. Điểm tham quan hồ nước Thạch Nham có thể mở thêm cung đường sông với thuyền nhỏ về phía thượng nguồn sông Trà, để du khách có dịp thâm nhập cuộc sống đồng bào miền tây xứ Quảng, thưởng thức các món ăn cá niên, ốc đá,…hay cơm lam và món thịt nướng chín trong ống lồ ô tươi, thơm ngon, hoang sơ nhưng đầy thú vị.  Như thế, điểm tham quan vừa giới thiệu thành quả nông nghiệp, cũng vừa giới thiệu văn hoá bản địa vùng cao. Về lâu về dài, giải pháp tái tạo, gìn giữ và phát triển rừng nguyên sinh, tái sinh, rừng trồng phòng hộ đầu nguồn để cung cấp nước cho hồ Thạch Nham là điều tối cần thiết. Thạch Nham là công trình thuỷ nông cấp tỉnh, giá trị kinh tế to lớn nhưng cũng là nơi đậm nét sơn thuỷ hữu tình!