ĐÈO VIOLĂC VẺ ĐẸP GIÓ NÚI MÂY NGÀN

Bùi Văn Tạo

                         

                       ĐÈO VIOLAC VẺ ĐẸP GIÓ NÚI MÂY NGÀN

        Theo quốc lộ 24, du khách đến Ba Tơ, thăm quê hương anh hùng cách mạng, giao lưu với những nét văn hoá của dân tộc Hre, rồi qua cửa ngõ đầu tiên vào vùng đất Tây nguyên hùng vĩ và huyền thoại. Đó là đèo Violac, một phong cảnh thiên nhiên tuyệt mỹ.

        Từ thị tứ Ba Vì đến xã Ba Tiêu đoạn đường nầy khá bằng phẳng, lượn song đôi với thượng nguồn sông Re. Nơi đây sông Re nổi tiếng đẹp bởi những bãi đá hiển hiện dáng vẻ trầm tư dầu dãi và dòng nước trong xanh. Sự xâm thực của nước đã tạo nên vô số tảng đá đẹp đủ cỡ to nhỏ. Tuỳ theo mùa, khi trời quang mây tạnh, dòng nước yên ả chảy về xuôi, còn khi mưa gió thì nước tuôn ào ào như thác đổ. Đó là những ấn tượng ban đầu khi du khách chuẩn bị vượt đèo Violac vào huyện Komplong tỉnh Kontum. Đỉnh đèo ở độ cao khoảng 1300 mét so với mực nước biển, nơi phân thuỷ đông tây. Đường qua đèo khá quanh co uốn lượn, nếu đứng từ Ba tơ nhìn lên ta có cảm nhận như một Hải Vân thu nhỏ, còn những ai lần đầu qua đây không thể tránh sự hồi họp bởi những cung đường gấp khúc và vách núi dựng ngược. Mùa nắng, đến giữa buổi sáng sương mù vẫn chưa tan hết, đây đó còn ôm ấp lưng đèo, khi chiều về mây che phủ mặt đường, người có thể ôm mây vào lòng để tận hưởng khí thiêng rừng núi. Những ngày thời tiết tốt, lúc nắng ngã về tây, đứng trên đỉnh nhìn xuống chân đèo ta bắt gặp dòng sông Re mảnh mai chìm dưới lòng vực, len lỏi qua những chân đồi rồi bất ngờ chảy ra thung lũng hay những cánh đồng nhỏ màu xanh lá mạ. Xa xa, những bản làng của người  Hre với những nếp nhà sàn còn nguyên sơ hay đã cách điệu một phần. Phóng tầm mắt về thị tứ Ba Vì, rồi thị trấn Ba Tơ, hình ảnh phố nhà hoà với làng bản phản ánh miền đất cách mạng đang từng ngày thay da đổi thịt. Cũng từ đỉnh đèo nhìn về phía tây, núi và núi, là trường sơn đại ngàn có những khu rừng nguyên sinh còn lại. Những cây họ dương xỉ cao như cây dừa cở mấy chục năm tuổi để lại trong lòng du khách cảm nghĩ về tuổi của rừng năm tháng không đếm xuể. Đèo Violac là nơi để người ta dễ nhận thấy sự phân biệt thời tiết đồng bằng và Tây nguyên, đông Trường Sơn và tây Trường Sơn. Khoảng tháng sáu âm lịch đứng trên đỉnh đèo nhìn về phía đông thấy nắng vàng rực rỡ, còn nhìn về phía tây thì mây mù che phủ. Hình ảnh nên thơ nầy đã từng lưu lại trong ký ức, trong cảm xúc của bao người từng năm tháng sống với Trường Sơn “đông nắng tây mưa”. Đèo Violac đẹp với tiếng gió. Những ngày không mưa nhất là vào mùa xuân, mùa hạ, khi xe lượn sườn non gió dào dạt thổi vào lưng núi, hay vi vút qua khung cửa tạo nên chuỗi âm thanh như khúc nhạc hoang dã. Còn nếu du khách đi bộ hay dừng lại nơi lưng chừng núi để nghe chim hót thì độ xuân về tiếng chim ríu rít gọi đàn, còn vào hạ hay sang thu lại nghe loài chim lạ tiếng lảnh lót vang xa từ phía triền non. Và mùa xuân đến, hoa rừng đua nở, đặc biệt sang tháng giêng, tháng hai hoa vẫn còn khoe sắc, có lẽ do lạnh nên rừng xuân thức giấc muộn. Đèo Violac đẹp với mây trời, nếu ngày nắng người qua đèo nhìn được vô số những đám mây từ biển bay về núi, hình dạng luôn thay đổi, nổi cộm trên nền trời xanh thẳm người ta thường gọi là phù vân. Còn khi chiều xuống hay ban mai sương và mây bay là đà trước mặt, tạc vào da người tạo nên cái cảm giác mát lạnh, ẩm ướt, hoang sơ. Những ngày mưa gió, đèo vắng người qua, con đường rải nhựa đen ánh như sợi chỉ luồn qua triền núi, rồi thì lưng đèo, đỉnh đèo mây mù che phủ dày đặc, một cảnh đẹp đối với những ai thích ngắm núi rừng khi mùa đông sang. Đèo Violac, mùa hè ấn tượng với tiếng chim còn mùa mưa có âm thanh của suối. Tiếng những dòng chảy trầm đục nghe như tiếng xe chạy trong lòng đất tạo cho núi rừng thêm vẻ hùng thiêng. Vùng đèo và rừng núi lân cận nằm trên dải khí hậu phân ranh đông tây, quanh năm mát như Đà lạt, tồn tại cây huỳnh đàn, một loại gỗ quí hiếm cần gìn giữ, là một đặc điểm mà nhiều vùng núi khác không có được.

        Đỉnh đèo Violac là điểm mốc ranh giới giữa hai tỉnh Quảng Ngãi và Kontum. Và như thế khi du khách tạm biệt với Ba Tơ sẽ vào huyện Komplong mà các xã đầu tiên là Pơ-ê rồi đến xã Hiếu, người dân tộc ở đây theo tiếng địa phương gọi là Mơ–năm. Tiếng nói của người Mơ-năm và người Hre có khác nhưng hiểu được nhau, sự giao hảo của hai dân tộc đã tạo nên nhiều đôi chồng vợ. Tình cảm con người hai phía đông và tây đèo từ bao đời đã gắn bó, chung lòng xây dựng quê hương vùng cao. Đèo Violac, một phong cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp nằm giữa Ba tơ và Komplong, nơi từng làm nên trang sử vàng của Đất nước.